Het boek ‘Interviewing Elites, Experts and the Powerful in Criminology‘ komt tegemoet aan het gebrek aan methodologische lectuur over dit onderwerp dat wij, als drie onderzoekers, tijdens ons onderzoek vaststelden. Dit boek is ontstaan na een jarenlange samenwerking en vriendschap met Rita Faria en Yarin Eski. Het boek is vooral bedoeld voor onderzoekers in de criminologie, maar zal ook relevant zijn voor onderzoekers ook in andere sociaal wetenschappelijke disciplines.
De inspiratiebron voor dit boek was een intensieve doctoraatsopleiding aan de Universiteit Gent die wij enkele jaren op rij organiseerden, getiteld ‘Elites and experts as subjects of qualitative research: challenges in design, execution and analysis’. Tijdens deze gespecialiseerde cursus kwam duidelijk naar voren dat doctoraatsonderzoekers uit diverse disciplines grote belangstelling tonen voor methodologische vaardigheden in onderzoek met personen die bepaalde machtsposities bekleden. De cursus ontving bijzonder positieve evaluaties van deelnemers die vooral de probleemoplossende logica van deze lessen apprecieerden. De cursus was niet enkel voor de studenten een educatieve aanwinst, maar het stelde de docenten ook in staat om na te denken over concrete voorbeelden voor hun studenten en de meest dringende problemen in het veld te identificeren. Deze kennis is vervolgens gebundeld geweest in dit praktijkgerichte boek, met illustraties aan de hand van praktijkvoorbeelden. De illustraties die gebaseerd zijn op ervaringen uit recente onderzoeksprojecten zijn een van de meest verfrissende kenmerken van het boek en maken deze publicatie ook relevant voor hedendaagse discussies.
Deze illustraties werden uit drie belangrijke bronnen gehaald:
- Er werd gereflecteerd op de ervaringen van studenten van het Doctoraatsprogramma in Culturele en Globale Criminologie (internationale samenwerking tussen de universiteiten van Kent, Utrecht en Boedapest);
- ‘Between edges and margins’ een netwerk dat zich richt op innovatieve methoden voor de deviantie;
- De Working Group on Qualitative Research Methodologies and Epistemologies van de European Society of Criminology, waarvan ons onderzoeksteam lid van is.
Waarom is het nu van belang om deze “machtigen” in de criminologie te interviewen? Het boek stelt dat er heel wat geprivilegieerde kennis onder de radar blijft. Het begrip “machtigen” wordt bekeken vanuit een relationele context, waarin macht niet wordt gezien als een absoluut geven of een bezit. Als zodanig worden studenten en onderzoekers door dit boek aangemoedigd om experts en elites te zien als personen die doorgaans graag over hun deskundigheid en leefwereld praten. In de Criminologie hebben studies zich vaak gericht op een top-down benadering, met een sterke aandacht voor empirisch onderzoek met daders, gedetineerden, druggebruikers… Met het boek benadrukken de auteurs dat “de machtigen” in de Criminologie waardevolle inzichten kunnen bieden in bepaalde onderwerpen en dat er veel onontgonnen kennis op een kritische reflectie wacht.
Het concept van macht dat in het boek wordt gehanteerd, is onlosmakelijk verbonden met de kritisch criminologische achtergrond van de auteurs. Bij dit soort criminologie tracht je de machtsdynamiek bloot te leggen die bijdraagt tot de constructie van criminaliteit en controle.Dit concept van macht komt uit een Foucauldiaanse benadering, namelijk de pouvoir-savoir nexus, die bijzonder belangrijk is voor wetenschappers die nadenken over welke bronnen van kennis zij prioriteren. Machtsverhoudingen moeten in die zin ook in rekenschap worden gebracht als het aankomt op de positionering en reflexiviteit van de onderzoekers en hun verhouding ten opzichte van de onderzoekssetting. In dat opzicht is het kenmerkend voor het boek dat ethische kwesties niet in één enkel hoofdstuk voorkomen, maar aan bod komen doorheen verschillende hoofdstukken.
Het doelpubliek is ruimer dan enkel criminologen, aangezien de inhoud toepasselijk is binnen verschillende disciplines. De methodologische problemen die worden behandeld zijn vrijwel universeel. Hoewel er voorbeelden worden gegeven die thematisch verband houden met criminologische deeldomeinen, kunnen de methodologische tips & tricks toegepast worden binnen diverse gebieden.
Deze samenwerking heeft aangetoond hoe discussies waarvan wetenschappers aannemen dat ze lokaal zijn eerder het tegendeel bewijzen. Verschillen in stijlen en culturen kunnen zo worden verkend, vooral als het gaat om toegang tot de machtigen, met gevolgen voor reflecties over de positie van de onderzoekers.
Doordat kwalitatief empirisch onderzoek met experts en elites nog relatief schaars is, is er zeker nog ruimte voor verdere verbetering van de onderzoekstechnische aanpak. Het boek vervult een belangrijke functie door onderzoekers in de criminologie en andere disciplines aan te moedigen om hun opvattingen over “machtige” onderzoekssubjecten te heroverwegen en de stap te zetten naar primaire dataverzameling. Door de voorbeelden en ervaringen van diverse onderzoekers slaagt het boek erin om aan te tonen dat dit soort onderzoek effectief relevant en haalbaar is.